Lautu cu kan pawngkam hna he kan i khat lo.
Miphun kip nih a dang miphun he an i lawhnak a ngeih bangin lawhnak
zong a ngeih ve. Cucu sermi aa dawhnak asi. Cu bang kannih Lautu
miphun zong kan kiangkam miphun dang he kan i lawhnak a um bang in kan
i lawhlonak zong tampi a um ve. Kan hawi Zophei le Zotung hna cu peng
khat deuh an um lio ah, kannih cu ram ri le peng an ṭhen lio miphun
ṭanhtu le dirkamtu kan ngei lo tikah kan ram cu a bi nalakah cheu thum
ah an cheu i cheukhat Hakha peng, Cheukhat Thantlang peng le a dang
cheukhat cu Matupi peng ah aa tel. Cu lawng a si lo kan Lautu ram cu
peng peng thum, Hakha, Thantlang le Matupi i a donghnak a si tikah
zeizong te ah kan hnu i kan tlai cang. Hitin ka ti tikah a ṭhatnak a
um lo mi a si, a si thlu lo, a ṭhatnak zong tampi a um ve. Cu hna cu
centre ah Hnaring kan ngeihnak, khua an ngannak le ram bi te ah minung
chah ngai kan umnak le tlangsang bawipa tlang le tipi bawinu kan
tohnak hna hi an si.
RC kan tampi.
Kan miphun hawi Hakha peng le Thangtlang peng um Laimi dihlak he kan
i lawhlonak tampi lakah a cuangbikmi pakhat cu RC tampi kan umnak hi a
si. Biaknak le bu nih khua a ṭhen lo nain miphun cawlcanghnak cu hna a
hnawh i ṭhanchonak a hnuter ngai khawh a si lai dah ka ti. Theihcia
cio a si bang in RC tilo in a dang kan hawi Protestant bu ṭhen vialte
cu pumhning le kalning i khah deuh a si lio ah RC cu phundang pi a si.
Ho dah a hman ti hi chim duh mi as loin, , kan i khat lo ruang kan i
komh khawh lonak le zeitindah kan i komh khawh lai ti tu hi kawl duh
mi a si. Micheu khat nih bu tampi um cu ṭhatnak a um an ti ko nain
kei ka caah cun zohkhenh thiam lo ahcun ṭih a nung ka ti ve. Cu a
ṭhatlonak tampi lak i pakhat cu lungrualnak a hrawh hi a si. Kan hawi
Zophei, Senthang le Mara hna cu Protestant deuh an si tikah an umnak
kip ah an lung aa nge i an tha a cak ngai. Cu lio ah Lautu cu a hnu
tuk mi kan lo.
Kan Lautu ram Baptist mission a lut kum 50 a tling hnu RC mission a
lut i an lutka nang maw kei ti an entainak a tam i a fak caah a tu
tiang a hmapel a lo lonak tampi a um rih. Cun RC cu kum 50 kan no hlei
ah vawlei pumpi Bu, universal church, a si i atu tiang Mirang le kawl
lawng hi common language ah kan hmang tikah Lai nunphung le caholh lei
cu hawi hnu kan i thlai. Sihmanhsehlaw, RC zong kum sawmnga a vung
tling ve, saya le sisterte chim lo siangbawite lawng a sawm cung kan
hung kai ve; Lai Bishop hmanh kan Lautu mi a hung si ve i kanmah RC
bu ahcun hmaihngal ngai in kan um lio ah kan hawi Protestant nih Lautu
cawlcangnak ti in Baptist cawlcanghnak pi an chuahpi i fellowship
puankhuh in Baptist mission an ṭuan tawn tikah lung hi a hung
phundang ngai ton.
Fellowship in a chuakmi cu RC kan si peng.
Careltu hna nih nan theih manh maw theih manh lo, ka theih lo, Lautu
fellowship in a chuakmi cu RC kan si peng hi tuanbia nih a chimmi a si
cang. Thantlang, Hakha, Kalay, Yangon, le Malay, neh hnu bik ah
Autrilia le India, US Kansas state tiang a si. Hruaitu um hlan le
tlawm deuh caan ahcun RC zong fellowship ah a um ko lai nain hruaitu a
um i pumhkhim an si bak cun an chuak colh ko lai. Cucu RC pawl an
chiat ca zong si lo Baptist an ṭhatlo ca zong a si fawn lo. Zumhnak le
tuahsernak ah zeitin hmanh cawh thiam a si lo ca tu ah a si. Cu caah
Lautu kan i hruai ning hi hawi he aa khat kho lo i, hawi he khat in
kan i hruai ahcun hmai a kal bal lo ti hi a fiangter. Cu ruangah
Lautu ca cu fellowship hi a ṭhat bik mi a si maw ti hi tuaktan ngai a
hau cang.
Malay um ka si lo tikah Malay Lautu Fellowship kong cu a dihthliar ka
theih lo, nain Malay hi voithum tiang ka phan,voi hnih tiang
fellowship pumnak ah kaa tel i phung zong ka chim bal tikah a ṭhatnak
le aa dawhnak cu philh khawh ding a si lo.A thukbikmi ka lung catlap
ah ka ṭial peng. Cu lio 2009 2010 hrawng cu Lautu kan pa bik pakhat a
si ve mi Saya Ria Ce Pastor a tuan lio a si i Lautu fellowship a cak
saling a si rua ka ti.
Malay ah LCCM ka dirh.
Nain Lautu fellowship Pastor le upa cheu khat caah cun kei Malay ka
kal cu thawng ṭha si dawh a si lo. Zeicaah tiah a tu LCCM timi, Lai
Catholic Community of Malay hi kei nih ka thawhpi hna. Kei ka phak
hlan cu Lautu RC lawng an rak i pum ton i a dang laimi RC a si ve mi
Falam, Hakha, Lungbang le Senthang, tibantuk hna cu hruaitu ngei lo,
pumhnak ngei lo in an rak um kha ka hmuh tikah Lautu in Lai ah ka
thlen i a tu LCCM khi kan dirhmi a si. Mi cheu caah bu ṭhentu ka si i
a cheu caah bu le phu(community) dirhtu, founder ka si. Cucu
fellowship i kan fa le an um kha Father pakhat zohnakin ka hna a tla
lo caah a si Cu caah hi capar in kan Lautu pa hna dialogue kan tuah
duh hna. Bia kan ruah duh hna. Kan miphun hi fellowship in maw kan
hruai rih hna lai?
Fellowship cafang sullam
Fellowship timi biafang hi Webster’s New Collegiate Dictionary kan
zoh tikah Mirang holh hlun Fe, lag le scipe in a rami an si i, Fe cu
cattle, money (saṭil, tangka) timi sullam a ngei, lag cu an act of
laying timi, (it, ihnak ti le scipe cu akin to timi (fonhnak,komhnak)
ti in a rami a si. Cun hi Dictionary thotho nih fellowship cu an equal
in rank, power or character a ti rih.
Fellowship timi hi a sullam(definition) tampi a um nalakah hi sullam
hi ka duh bik mi le Laimi zong hi sullam hi kan lak ko rua ka ti.
Zeicaah ti ahcun hi cafang hi Khrihfa pawl nih kan hmang a tam i kan
hmang tik hmanh ah rank le power( sinak le thazaang) aa khat mi bu
khat le bu khat kan i komhnak ah kan hmang a tam. Cu tikah fellowship
timi cu bu dangdang hna hmun khat ah pumhti khi a sawh . Hruaitu le
biakinn ngei lo pawl nih a ngeimi sin va hrawm khi a si lo.
Cutikah Protestant Pastor nih a umpimi le a hruaimi sin pastor le
biakinn a ngei lo RC pawl an va pum ve khi fellowship kan ti kho lo.
Cun anmah te pastor le community an ngeih ve tikah an chuak zong cu
zeitin ti awk hmanh a um lo. Cu hlei ah fellowship a biafang sullam
tak bang a si i, cu tin an chuak hnu, a dang community an dirh i, bu
khat bang in an dir hnu lawng ah an duh ahcun cawlcangh ṭinak
fellowship ah an hung lut ṭhan a hau.
Cu caah Protestant Pastor nih protestant phung le zumhnak he hruainak
in phung le zumhnak aa khat lomi RC fale chuahpi cu bu ṭhen si lo in
thil kha a sining in chiah ṭhan tu kha a si. Mirang incun To put
things in order again kan ti lai cu. Cun a rengreng ah Lautu
fellowship a um kho lo, Lautu Khrihfa hna fellowship lawng a um kho.
Miphun in chim ahcun community lawng a um kho. Zeicaah tiah fellowship
cu bu khat le bu khat kar hmunkhat in an cawlcanghnak lawng khi a si i
miphun phunkhat an ṭuanṭi an cawlṭi mi khi fellowship ti a si theng
lo. Bianaah Chinese community, Vietnamese community le Burmese
community an ti i Chinese fellowship, Vietnamese fellowship le Burmese
fellowship an ti lo. Cu caah Lautumi kan cawlcanghnak vialte
fellowship kan timi hi thleng a herh cang lo maw ka ti.
Hitin ka ti tikah a ruang tampi a um, cu lak ah a cheu a langbikmi
ruang hna cu:
1. Hi fellowship hi hmun tampi ah miphun a huap kho ti lo. Lautu mi
vialte fellowship ah an i tel duh ti lo.
2. Hi fellowship hi tuahka cu miphun bu a lo i a um deuhdeuh, Baptist
ta deuh ah aa cangmi a lo.
3. Fellowship inn le lo zong Baptist inn le lo ah aa cang dingmi a lo.
Fellowship cu bu khat le bu khat cawlcangṭinak ah hmang si cang seh.
Cu caah Fellowship hi cu miphun aiawhtu bu le phu si lo in Khrihfa
hna bu khat le bu khat i hawikhomhnak ah tla cang sehlaw miphun hi a
dam deuh ngai lai ka ti. Aa cawh kho lo mi thil hi hramhram in cawh
ding a si lo. Ui le Meheh kan chiahṭi ah an i seh an i su peng lai i
ti le chiti zong zeitluk kan cawh hmanh ah aa cawh thai bal lo bang
in zumhnak le tuahsernak aa khat bak lo mi, lungkhat in kan i pumṭi
lai cu a ngah bal ding a si ve lo. Hi tin cawh nakin cun ecumenism le
dialogue lei biatak in ṭang a hau.
Cu caah miphun pi ca ruat in fellowship hi cu community lei thlen a
hau cang. Chim duhmi cu bu lei komhnak ahcun fellowship cu hitin um ko
sehlaw, miphun phunkhat huap in cawlcanghnak vialte cu community in
kal kan herh cang. Community ahcun thikhat sakhat kan sinak nih a kan
tlaih lai i miphun i dawtnak le i lungkhat sinak a fekter ngai lai.
Atu Lautu lungkhat sinak le ṭhanchonak a donkhantu bik cu biaknak a si
hi kan theih cio lai dah.
Cutin ka ti tikah a cheu nih Khrihfa kan si caah hi tluk kan
ṭhangcho hi a philh maw nan ka ti men lai, ka philh lo, ka theih ko.
Kei ka chim duhmi cu hi Khrihfa kan sinak in kan ngahmi fimnak le
thluachuahnak hi hmang in miphunpi ca lungkhat kan ṭuan a hau cang ti
tu hi a si. Cu lawngah kan hawidang miphun, Zotung, Zophei le Hakha
Thantlang hi kan tluk hna lai.
Community in kan kal ahcun, cu phu ahcun:
1. Lautu fa vialte an thla a tla lai, an i dornak ah an tuah lai.
2. Community i a chunmang le a program vialte cu nunphung, zatlang
nun, sipuaizi le fimnak lei ṭhanchonak lawng a si lai.
3. Cawlcanghnak vialte langhhnganak le dinnak( transparency and
justice) a um lai.
4. Cun community hruaitu hna cu Pastor le Hotu hna si ti lo in civil
educated timi vawlei lei thiamsang pawl lawng an si cang lai.
5. Special khual le speaker(biachimtu) hna cu activists le miphun
hruaitu hna deuh an si cang lai.
Atu kan fellowship cu hi bantuk lei an panh hrim lo. Socialist kut
tang biaknak puan khuh in ramkhel rian kan ṭuan bang in fellowship
puan khuh in member kan kawl. Fellowship a kalning policy a tluangpi a
fiangtermi capar pakhat ka hung i lak piak hna lai. Catialtu cu Van
Bik aa ti i a cathluan ka zoh tikah ah kan Lautu pabik pakhat a si ve
mi, Rev Van Bik hi si dawh a si ko. A capar min cu Na Lautu ram le na
miphun ti a si i, Manna Magzin vol 2,2009, cahmai 129 ah kan hmuh
khawh. Hi a ca hi doh silo in kan hawi Baptist nih fellowship an hmuh
an tuah to ning( The mindset of our Baptist brothers concerning
fellowship) tu hi hi capar cherhchan in langhter ka vung duh.
A pakhatnak ah Lautumi kan pemnak tiin Lautu kha buaktlak in a chim.
Apahnihnak ah Ramkip ah Lautu Khrihfabu/Pumhṭinak ti subtitle tang ah
Ciainn a tlawn, Immanuel Baptish Church ah aa pumhnak in USA um
Lai(chin) Christian fellowship in a dih ter. Cun Biaknak nih miphun a
sersiam ti subtitle tang ahcun Biaknak le miphun tleidan khawh a si lo
tinak in… a lai ahcun kan chim cang bangin biaknak hi cahloh le
nunphun, tuanbia a kiven tu a si a ti.
Sihmanhsehlaw paragraph pa linak ahcun Baptish bu ah a phan cang.
Hi bantukin Lautu sinak dirpinak he pehtlaihin biaknak lei in Kalaymyo
ah Zion Baptish Church, Cia-Inn Lautumi i pumhnak IBC ..a vung ti i
Cia-Inn i Lautu lawngte 95 hrawng a simi RC bupi cu a chim ti lo.
Baptist kong lawng a chim cang. Cun Duhnung Lautu Christian fellowship
timi biatlang tangah zong aa thawhnak cu Malay Lautu fellowship i bu
kip nih upa an ṭuannak in aa thawk nain Ramchung ramleng um bu kong a
chim tik ah Baptish kong lawng a chim ṭhan hoi cang.
Hi capar nih a langhtermi cu Laimi tampi he kan Lautu hruaitu tampi
zong Baptist bu hi Lautu miphun i aiawhtu ah an chiah, siloah an
chiah duh. Cun Baptish bu lawng hi bu ah an rel i Baptist a ṭhangcho
ahcun Lautu a ṭhangcho ti an hmu. Lautu foundation nih Hnaring ah
dirhmi Boarding school zong Association quarter chung le association
kut tang an chiah i, Hakha Lautu inn timi zong Baptist inn ah a cang
ding a lo. Hi capar hi Lautu Baptist hruaitu le fellowship hruaitu hna
lungthlitum a langhter mi bak a si. Caṭialtu nih Baptist cawlcanghnak
hi miphun cawlcanghnak ah a hmuh bangin kan hawi Baptist Pastor vialte
zong cutin an si ve.
Cu lawng si loin Lai Christian Fellowship(Singapore) nih November,
2012 ah a chuahmi Chuncha Mekazine, vol.3 chung Editor Pu Thawng nih a
ṭialmi Editor hmurka zong nih Fellowship i thlithup kal ning cu hitin
fiang ngaiin a langter ve. Editor nih biadonghnak a ṭialmi ah hitin
dawh ngaiin a ṭial. “Lai Christian Fellowship cu Khrihfabu pakhat ca
lawng si loin Lai (Hakha) holh aa hrawmmi Laimi dihlak ca ah Pathian
thangṭhatṭinak hmun a si” a ti nain LCF Cawlcanghnak( activities) hna
biatlangpi pariat hna lakah panganak cu Missionary Thlahnak a ti i an
thlahmi cu Baptist Pastor pawl le Baptist mission lawng a si kha kan
hmuh. Cun saya an hlangmi hna zong CCC le UTC ca a si i, Baptist
institute( sianginn) ta thotho a si. Cun scholarship an pekmi zong hi
sianginn pa hnih lawng ahhin an pek. ( CCC cu Hakha um, Chin Christian
College, Baptist Bible sianginn, UTC cu Matupi um, Union Theological
College, Baptist Bible sianginn)
Cu caah miphun kan dawt i miphun ca le miphun kong kan ti, kan cawl
ahcun hi hnu cu Bu le fellowship puan khuh in cawl kan chim/ṭial lo ah
a ṭha. Lungthin fonhtu silo in ṭhentu lawng a si. Ka theih chung ka
van chim ahcun, Hakha, Thantlan, Kalaymyo le Yangon um RC dihlak ngot
fellowship cawlcanghnak ah cu tluk an i tel lo cu ka mit hmuh a si.
An min cu fellowship member ah a um men ko lai. Cun Malay, Autrilia
lawng si lo ramthumnak um RC kip zong anmah te an dirkhawh ni cu an
chuak te lai. An chuak a hau. Zei caah tiah fellowship cu zumhnak lei
a kalmi a si i, zumhnak aa thlau lawng si lo i aa ralchan tuk tikah ah
sau cu umṭi khawh ding a si lo.
A phung hrim a si lo. RC nih Bupi cu Primodial Sacrament, Sacrament
hmasa, khamhnak kan ti lio ah kan hawi le nih Bu a herh lo, kannih RC
nih Batism cu member lutnak a si, khamhnak ca a biapi kan ti lio ah,
Baptist nih, Dr. Samuel Ngun Ling bia ka hung lak ahcun, “Jesuh Khrih
mit ahcun bu a um lo. Tipil innak sullam taktak cu khrihfabu member
lutnak he aa pehtlaimi a si lo” an ti.( Khrih Nawlpekmi Rian Zoh
Ṭhannak, cahmai 149) Cu tluk zumhnak le tuahsernak aa dangmi cu zeitin
pumkhat le lungthinkhat in an i pumhṭi khawh lai. A phung hrim a si lo.
Theihawk. Hi ca hi Lautu fellowship ca ka ttialmi a si caah Lautu ti
hi ka hmang hna i Lautu lawng si lo in Laimi kan zapi te a kan huap
dih ti hi theihter kan duh hna. Cu a dang mail group ah kuat chin lo
ding kan sawm hna.
--
Fr.David Khin Hmung
Parish Priest of Kyarinn
St. Peter Church, Hakha Diocese
Kalay township, Sagaing Division,
Myanmar
Mail. fdvhmung@gmail.com
phone. 0947072577