Vutcam Puai

1. Vutcam Puai ( Ash Wednesday) cu zeitik ni ah a si?

            

Vutcam Puai ( Ash Wednesday) cu cacawn nithum ni ah a si. Vutcampuai cu Ulhcaan timi (Lent) aa thawhnak ni a si.

2. Ulhcaan timi ( Lent ) hi zeitik ah a rak i thawh?

 Ulhcaan timi ( Lent ) hi 4^th cent ah a rak ithawh cang.

3. Ulhcaan timi ( Lent ) cu ni zeizat a si? 

Ulhcaan timi ( Lent ) cu ni 40 a si. Lent cu Vutcam puai cacawn nithum(Ash Wednesday) in aa thawk i (Holy week)ti mi a thiang zarh chung(Maundy Thursday)cacawn nili, le Cacawn ninga (Good Friday), le Ester puai hlan Zarhte ni tiang a si.

4. Zumhtu Krifa hna caah Lent caan hi zeibantuk caan a si? 

Zumhtu Krifa hna caah Lent ti mi ulhcaan hi tipilnak a hmu hngami ca ah cawnpiaknak le thlacampiaknak caan a a si. Thawṭhan zan Mass chung le  Thawhtthanni zingka Mass ah tipil innak in bupi member thar a rak si hngami hna ca ah timhnak  zong a si.  Hi krifa bu chung ah arak lut hngami hna cohlannak ca ah bupi, member vialte zong kha hi timhtuahnak Lenten campaign ah hin telh chih kan si. Cun, bupi chung in a chuak i, rak kirṭhan a duhmi, lung aathlengmi hna zong kha lehkhantthan  awk ca ah i timhnak caan zong a rak si. Tuchan ahcun hi  ulhcaan cu thawhṭhan puai ca-ah thlacam, i sum le pekchanhnak/rianttha ttuannak in kan i timhnak caan a si.

Ni 40 chung ulhcaan kan ti tikah hin, Zarhpi ni(6) hi cu Bawipa thawhṭhan ni a si bantuk in telhchih an si lo.  Number 40 hi mi hi bible cathiang chung sining tampi he pehtlaihnak a ngei. Asinain naihdeuh in ti ahcun, hi number 40 cu kan Bawipa Jesu ramcar chungah vancung pennak rianṭuan awk timhnak a rak tuahnak ah tukforhnak a rak in nak le a rak  teinak vialte kha ruat bu in nun pi a si.  Hi caan chungah krifa pawl nih, kan nunnak kha kan i ruah ṭhan i, sualnak ngeihchihnak caan ṭha zong a si. Hi caan cu advent caanthiang he aa lo i, krifa hna caah a um lo awk a ṭha lomi caan sungluai a si.

Ulhcaan caanthiang nih a chuah pi mi cu sualngaichihnak le thlacamnak, thawhlawm peknak/ rian ṭha ṭuannak le rawlulhnak hna hi an si. Hi caan ah hin, cheukhat nih (Ash Wednesday le Good Friday) ah hin cun biatak in sa, rawl, zu, khaini, tikor tbk..i sumnak kan tuah ni a  si. Cun, mahnak in a biapi deuh chinchin in ruah a si ṭhan mi cu, pumsa lei in chambau a si mi, misifak hna kha ti le rawl, thilpuan le phaisa in bawmhnak le rianṭha phunphun ṭuannak hna kha a si ṭhan.  Krifa hna nih hi caan ah hin, Pathian vel bawmhnak hmuawk ca ah thlacamnak, sualngaichihnak ca ah pekchanhnak phunphun le lung i thlennak hna hi i zuam a si. Thlarau lei in tharchuahnak a si i, Mithiang Paul nih khamhnak caan ṭha a ti mi caan kha a si hrim ko.  Cu ca ah mah hi cu, khuaruahhar akan khamhnak kha thawhṭhan ni ah tlak te in le sunglawi ngai in tuah awkah i timhnak caan asi.  

 5. Vutcam Puai (Ash Wednesday) cu zeidah a si

Vutcam puai cacawn nithum ni(Ash Wednesday) hi, thawhṭhan puai tiang in cacawn  nithum voi sarih a um i, a voikhatnak a si. Amin hi hlanlio krifa hna nih vutcam kha Pathian an biakcaan ah krifa hna an lu a si lo ah an cal ah an rak thuh hna. Mah nih hin Pathian hmai ah tawidawrnak, lungthlengnak, le sual i ngaihchinak a langh ter i, sualnak nih vawlei cungah a rat pimi, thihnak caah ngaichiatnak a langh ternak a si. Bawipa Jesu thihnak ah ngaihchiatnak langhternak a si hlei ah, krifa hna kha sualnak i, a theipaar kha a kan ruahter.  Vutcam puai ni ah hin a dikmi krifa  si awkah ka nunnak ah hin zeihi dah ka thlen khawh lai ti i ruahnak ni asi.

 Hlan lio krifa hna chan ahcun aa pum mi paoh hi vutcam thuh an rak si lo. Bupi hmaiah sualthlahnak a tuah i, krifabu he i pumkhat ṭhan a duh mi lawng kha pek in thawhṭhan puai kha  hrawmter an rak si. Cu hnu kum saupi hnu ah, punghman krifa hna zong nih tawidawrnak langhter bu in misual kan si ve ti langhter an rak duh ve ca ah, sual ngaichih bu in arak kir ṭhan  mi krifa unau hna bantuk te in vutcam  i thuh ve awk ah an rak hal ve. Mah chan thawk khan  nihin tiang AshWednesday ah kan zapi in vutcam kan ni thuhnak hi a si.  Vutcam cu Bawipa thlacamnak ah kan ruat tawn mi sual ngaichih ning kha a si; "mi nih kan cungah an sualtik ah kan ngaihthiam hna bantuk in kan sualnak kha kan ngaithiam ve tuah” (Lk.11:4).

 5. Ulcaan Muisam le Hmelchunhnak zeibantuk an si?

Ulhcaan chung Biakṭheng cung i hmanmi color(azong) cu purple, red violet, a silo ah dark violet pawl hna an si. Hi hna vialte nih Kri vailam cung thihnak tiang a temhinnak le sualnak tangah vawlei miphun hna, kan infahnak hmelchunhnak a si.  Asinain purple hi cu zumhfehnak hmelchunhnak a si i, Bawi Kri a infahnak le a thihnak ah kan i hrawmnak le a ra lai mi thawh`han ni ah nunnak thar ruahchannak hmelhchunnak zong a si.

 

 6. Ulhcaan chungah  biakṭheng cungah pangpar hman a si maw?

Ulhcaan chungah  biakṭheng cungah pangpar hman a si lo. Thawhṭhan puai hlan cacawn nili ni ah ṭheng cungah a senmi color kha thlen in hman ṭhan a si.  Hi hi cu, Zultu hna nih Kri ca ah ralthat hmelhchunnak a si i,  Zultu hna sin in bupi chungah kannih zumtu krifa u le nau vialte hna caah hmelhchunnak a si fawn.  Bawipa Jesu i, lanhtak puai/ hmahnungbik zanriah a tuahnak kha hi cacawn nili ni ah hin tuah a si i, Kri hmaiah zumhtu krifa hna kan rak i pumhnak zong a si.

Hlanlio phung le lam ning in, cacawn Ninga ni le Zarhte ni cu color a nak mi hman a rak si. Bupi nih Kumkhat chung vialte ahhin mah Nihnih lawngah hin a nakmi hman a si.  Mah ni ah hin vawlei cungah sual khuamuihnak a rak luh ning kha a langhternak a si. Cun, Bawi Jesu thihnak kha a langhter hleiah vawlei mi vialte sual thilrit tangah kan rak sinak kha a langhter fawn. Cu ruahning cun kan zohṭhan tikah, vawlei cungah ruahchannak a pit i, Pathian tello mi lam cungah kan sining te hna hi a langhter ṭhan fawn.

  

7. Ulcaan chungah cacawn ninga ni ah krifa hna nih zeidah kan tuah?

Kannih krifa unau hna nih, hi ni(40) chungah hin ulhcan nunning kan i hrawm bu-in cacawn Ninga fate Biakinn ah, vailamtah lam kan zulh. Vailamtah lam kan zulhnak nih hin, Kri a temh innak le vailam cung a thihnak kong kha a kan ruah ter i, kan  sualnak ruangah a infahnak kha a thar in kan lungthin chungah a chuah ter i sual ti lo awkah lam a kan hruai.  Krifa thinlung chungah cacawn Ninga, Jesu thihni hi phundang te-in hmun pakhat a ngei i, cucu Nizarhni thinlung bantuk a si lo.

Ulhcaan pinlei, Cacawn Ninga hmanh ah  hin a si khawh chung in, ei le din kan ni sum i, Bawipa Jesu infahnak le a thihnak ni a si ca ah, vawlei nuamhnak le pumsa duhnak phunphun kha kan hrial tawn. Innchungkhar tampi nih cacawn Ninga ah hin sa an ulh i, arti le ngasa le tisik aanhnah deuh hi an chuan tawn. Kan krifa hna nih Pathian rianṭuantu hna kha thlacam le zanriah hrawmh ansawm tik ah cacawn Ninga ni  hi an hrial tawn. A biapibik kan ti lo na-in, Kri upatnak ningcang a phunphun ah hin, hi hna zong hi telhchih an si i, a dangdang kan ruahthiam lo mi kam khatlei ah ṭhawnnak pakhat ah a cang tawn.

8. Vutcam puai ni le Cacawn ninga ni( Good Friday ) ah sa le rawl cu hngachia kum zeizat in ulh a si?

Vutcam puai ni le Cacawn ninga ni( Good Friday ) ah sa le rawl cu hngachia kum  hlei 14 in ulh a si i upa cu kum 60 a tling tiang ulh a si ve (Can. 1252). Asinain mah le ram chung bishop hna nih a herh ning in an remh khawh ve. Ulhcaan ah ulh hrimhrim awk a si (Can. 882).

9. Vutcam puai hi tuah ding ni lawng ah maw tuah khawh a si?

Vutcam puai cu tuah ding ni ah tuah kho ahcun a ṭha bik. Asinain Krifa hna an rak ipumh dih kho ding ni ah tuahpiak kho a si ve. Cu caah Ash Wednesday he aa ngaibik mi zarhpi ni ah tuah kho a si ve.

Zumhtu Krifa aho cio nih kan bupi phunglam ningah ulhcaan cu kan caah caanluai in hmuh kho izuam hna u sih. Kan chungkhar ah siseh, kan pawngkam ah siseh fale hna cu ṭha tein kan bupi phunglam cu cawnpiak hna u sih, lam hruai hna u sih.

Fr. John Mang Peng, Cambodia